Grasse, 24 juni. Kijken en ruiken
hoe men parfums maakte en maakt. Vervolgens in Musée Fragonard, gevestigd in
een pand in de oude smalle winkelstraat, de onbedoelde want onopgemerkte gruwel
bekijken van wat een vogeltje wordt aangedaan op Jean-Honoré Fragonards Jeune fille délivrant un oiseau de sa cage,
geschilderd ergens tussen 1770 en 1775.
Pour
un instant, had er in de titel achter gemogen, want het meisje houdt het
vogeltje aan een lichblauw lintje dat aan zijn pootjes is vastgemaakt. Maar
echt gruwelijk of zielig oogt het eigenlijk niet, daarvoor is alles veel te
onnatuurlijk, onecht. Een en al erotische toespelerij: de naar het licht
gedraaide blik schuin achterwaarts van het meisje, niet naar haar vogeltje maar
naar iemand die het zou moeten zien om het zelf te willen zijn, de gebonden
vrijheid van dat vogeltje, het vogelsnaveltje al zo dicht bij haar al bijna
verticale roosjesrode lipjes, de roosjes zelf, een hele, kennelijk doornloze
struik waar ze middenin zit, haar ene ontblote schouder met die fallisch ogende
pijpekrul eroverheen, de blos, het rode oortje, haar opgerichte pinkje, de vorm
van de lintlus(t)jes waar ze haar duimen doorgestoken heeft, het vasthouden met
duim- en wijsvinger van zo’n ander lusje, de plaats van het kooitje met zijn
wel erg dichte bespijling…
Zo
vliegt natuurlijk zelfs het tamste losgelaten vogeltje niet, om iemand heen. En
ook zó, in die houding, met zulke vleugelvormen vliegt geen enkel klein vogeltje.
Zijn soort is onbepaald, het lijkt qua vorm eerder op een sterk verdwergde duif
dan op een klein kooivogeltje. Misschien zit daar dan de gruwelijkheid van dit
schilderijtje: dat de schilder absoluut geen oog heeft voor de individualiteit
van het diertje. (Vergelijk dit eens met de geketende distelvink die Carel
Fabritius zo’n honderdtwintig jaar eerder schilderde.) Sowieso, alles wat
natuur is, blaadjes, bloemen, menselijk vlees, is op een zeer gekunde wijze
romig gemaakt. Niets is er rauw of anders, geen spoortje ondermelk. En de rest van de wereld is hemelsblauw.
Morgen
meer Fragonard in de Villa Fragonard. Nu met een lijnbus naar de Jardins du MIP (Musée international de
parfumerie) in Mouans-Sartoux, een kilometer of vijftien ten zuiden van Grasse.
