Richard Webster was een dwarse Engelse cultuurhistoricus, die werd geboren in december 1950 en die overleed in juni 2011, de maand voordat Julian Barnes’ roman The Sense of an Ending van de drukker kwam. Dat gegeven lijkt wel fictie, alsof Webster het toneel moest verlaten op het moment dat een andere Webster het betrad: Tony Webster, eveneens begin zestig, de verteller en hoofdpersoon in Barnes’ boek. Het heeft nog meer de schijn van fictie vanwege het feit dat Richard Webster niet alleen fel van leer trok tegen de ‘mythes’ Freud en Lacan, maar ook tegen de literatuurcriticus Frank Kermode, geboren eind 1919, maar nog geen jaar vóór Richard Webster gestorven.
Richard Webster richtte in de winter van 1974 publiekelijk[1] zijn pijlen op een breed gewaardeerd boek van Kermode: The Sense of an Ending.[2]
Alleen al het feit dat Barnes de boektitel van de literatuurbeschouwer Kermode letterlijk overneemt voor zijn roman, wekt sterk de indruk dat hij met zijn boek een ode heeft willen brengen aan de, waarschijnlijk toen hij eraan begon te schrijven, net overleden oude baas. Het omgekeerde, de mogelijkheid van een pastiche op Kermode, is weinig plausibel. Kermode heeft Barnes’ proza steevast met enthousiasme besproken. En meteen al in de tweede alinea van de roman staat een parafrase van een passage uit Kermode’s boek: ‘Nee, ik bedoel gewone, alledaagse tijd, die naar klokken en horloges ons verzekeren op een regelmatige manier verstrijkt: tik tak, tik tak.’[3] Kermode: ‘The clock’s “tick-tock” I take to be a model of what we call a plot, an organisation which humanises time by giving it a form; and the interval between “tock” and “tick represents purely successive, disorganised time of the sort we need to humanise.’
Barnes + Kermode = evident. Webster + Webster = hypothetisch, maar daardoor niet minder intrigerend. Want stel dat Barnes Richard Webster via zijn niet bepaald of bepaald niet avontuurlijke en herinneringssterke binnenkamerpiekeraar Tony Webster vanwege Kermode heeft willen terugpakken en er dus tijdens het schrijven van de roman stiekem van uit is gegaan dat Richard Webster iets van zichzelf zou herkennen in de verteller van een boek met uitgerekend weer die titel The Sense of an Ending, en dat, nét voor het verschijnen van die tweede titel, Barnes in The Guardian van zondag 31 juli las dat Richard Webster was overleden aan een hartaanval, in een herdenkingsartikel dat eindigt met de zonderlinge opmerking: ‘He is survived by his sister, Sue.’ (terwijl Barnes’ Tony Webster een dochter heeft met die naam), of een herdenkingsartikel in The Telegraph, dat eindigt met de voor zo’n gelegenheid eveneens curieuze opmerking: ‘Richard Webster, who died on June 23, was separated from his wife, though they remained on good terms.’ (terwijl Barnes’ Tony Webster gescheiden is van zijn vrouw Margaret, met wie hij nog steeds een goed contact heeft) …
[Dit is het begin van een essay.]
Richard Webster (1950-2011)
[1] Richard Webster, New ends for old: Frank Kermode’s The Sense of an Ending, in The Critical Quarterly, winter 1974; het artikel is nog steeds te lezen op http://www.richardwebster.net.
[2] Frank Kermode, The Sense of an Ending: Studies in the Theory of Fiction, 1967 (aangepaste versie 2000).
[3] Nederlandse vertaling door Ronald Vlek, Amsterdam 2011.
