.jpg) |
| Valli, Elli, Ottla |
Het leven is altijd
belangrijker en dramatischer dan literatuur. Soms is dat besef impliciet
aanwezig in de literatuur zelf, soms blijkt dat juist uit het gericht via de
literatuur mijden ervan.
Er zijn auteurs uit wier privéleven en familiesfeer ik omstandigheden
van persoonlijk ingrijpend emotioneel belang ken of heb gekend die finaal buiten hun werk
gehouden worden. Literatuur als verdringing of verhulling. Het lukt me niet wat ze schrijven los te lezen van dat
waarover ze derhalve juist niet schrijven, het lukt me dus niet bij het lezen een schrijnende
gaping te zien, zonder iets te veroordelen overigens. En dat hoewel ik van mening ben dat je iemands werk inhoudelijk
en stilistisch moet kunnen lezen en waarderen zonder iets van de schrijver zelf
te hoeven weten.
Er zijn ook auteurs die ik niet persoonlijk ken of heb
gekend, over wier privéleven en familiesfeer ik dus alleen zaken weet die
publiekelijk bekend zijn. Soms zijn het zelfs feiten die de schrijver zelf niet
eens heeft gekend, die mijn lectuur mede kleuren of anderszins beïnvloeden.
Franz Kafka schreef al zijn werk vóór 3 juni 1924, de dag
waarop hij aan zijn longziekte bezweek. Zij drie zussen waren toen nog volop in
het leven. Toch kan ik nauwelijks nog een tekst van Kafka lezen zonder het onderliggende
of bovenliggende besef van het einde van Elli, Valli en Ottla.
Elli – 1942 vernietigingskamp Chelmno (Kulmhof)
Valli – 1942 vernietigingskamp Chelmno (Kulmhof)
Ottla – 1943 Auschwitz
Dus alsof wat hun is aangedaan de teksten
van hun broer met of in me meeleest.
 |
| Vladimir links, Sergej tweede van rechts |
Zo kan ik ook het werk van
Vladimir Nabokov, ja, beslist ook zijn Lolita,
niet meer lezen zonder dat er het volgende met me mee leest: het lot van Vladimirs
elf maanden jongere broer Sergej, die in 1941 door de Gestapo werd opgepakt
vanwege zijn homoseksualiteit, werd vrijgelaten en in 1943 opnieuw werd vastgezet
om te worden overgebracht naar concentratiekamp Neuengamme om daar onder nummer
28631 enkele maanden voor de bevrijding van het kamp het leven te laten.
Ja, Vladimir Nabokov heeft dat, anders dan Franz Kafka met zijn drie zussen, bewust meegemaakt. En wie goed oplettend leest komt Sergej beslist in de boeken van zijn broer tegen.
