woensdag 15 januari 2014

HONDERD JAAR MISVERSTAND



Met het gedenken van het feit dat honderd jaar geleden de Eerste Wereldoorlog begon, mag ook het honderdjarige bestaan van het misverstand over het kubisme worden gevierd.Vandaag weer, in De Volkskrant van 15 januari 2014, dit:
        ‘Met de kubisten leek het even of de werkelijkheid uiteen viel en de samenhang van alles niet meer vanzelf sprak. Het was 1914, de Eerste Wereldoorlog begon en de wereld zou daarna nooit meer hetzelfde blijven. Als er één vorm van kunst was die deze disharmonie tot uiting bracht, dan wel het kubisme. Onderwerpen werden uiteen getrokken, opgedeeld in vlakken en tot een nieuwe, gefragmenteerde orde in elkaar gezet, waarbij verschillende perspectieven samenvloeiden. Wat beter dan een schaakbord om dit te verbeelden; Juan Gris greep het aan als motief in meerdere werken. Het schilderij hierboven is uit 1917.’

Afgezien van de vraag of de wereld vóór de Eerste Wereldoorlog wél ooit hetzelfde was gebleven: als er één kubist is die naar een wonder van harmonie in zijn werk streefde en die ook menigmaal op wonderbaarlijke wijze bereikte, is het wel Juan Gris. En dan heb ik het over een harmonie van het kijken, het kijken dat, als het goed is, altijd in beweging is. Het in De Volkskrant afgebeelde schilderij van Gris is een voorbeeld van zo’n beeldend geordende harmonie van het bewegende kijken, een harmonie die de beschouwer op zijn beurt bereikt door het al kijkende te volgen en mee te maken… Dat tafelblad breekt niet in stukken die op hun kant staan, het glas is niet kapot, dit is allerminst een weergave van de disharmonie van de moderne wereld! Het glas is ook geen glas, maar een kijken naar of zien van het glas bij het zien van een schaakbord op een tafel waarop…