maandag 4 juli 2016

POSTSCRIPTUM BIJ 'WAT MIJ VERBAAST'



Het gaat mij om de gekleurde etikettering middels de boektitel. Zo heeft de Vantilt-uitgave als ondertitel ‘Nederlandse en Vlaamse poëzie van de 21ste eeuw.’ Uiteraard lijkt dat label in feitelijke zin acceptabel. Wanneer in dat boek werk van dichters wordt besproken die tot nu toe in de 21ste eeuw debuteerden, gaat het inderdaad om poëzie in de 21ste eeuw. Deze dichters zullen ook nooit en te nimmer poëzie kunnen publiceren in een andere eeuw. Maar van titel en ondertitel gaat toch ook een bepaalde suggestie uit van zowel afsluiting en uitsluiting als nieuwe aanvang. Bestaat op dit moment, dus anno 2016, de ‘Nederlandse en Vlaamse poëzie van de 21ste eeuw’ dan exclusief uit werk van debutanten van na 2000? Niets lijkt me minder waar.

Wat me niet aanstaat, is het denken in en vanuit ogenschijnlijk objectieve kaders en criteria, zoals in dit geval dat van de gregoriaanse kalender. Een kunstenaar kan, zoals elk mens, in zijn bestaan totaal niets doen aan een aantal gegevenheden, waaronder zijn geslacht, huidskleur en geboortedag. Wanneer iemand op een van die door denken en handelen niet te veranderen gegevenheden wordt afgerekend, heet dat volgens mij discriminatie. Daarnaast is het zo dat iemands kunstenaarschap allerminst direct gehinderd wordt door zoiets kunstmatigs als de ‘grens’ of ‘mijlpaal’ van een ‘rond’ jaartal. Vaak genoeg maken kunstenaars hun beste of interessantste werk in de eeuw na die waarin ze werden geboren en opgroeiden.

Eerst een illustratie uit de dichtkunst, dan een aantal concrete voorbeelden uit de schilderkunst.

*          Rainer Maria Rilke: debuut in de 19de eeuwNeue Gedichte, de Duineser Elegien 20ste eeuw.
*          Claude Monet: Tuin in Sainte Adresse (1867), Impression, soleil levant (1873) (e.v.a.) 19de eeuw – de grote Nymphéas’ (zoals te zien in De Orangerie, vanaf 1914) (e.v.a.) 20ste eeuw.
*          Michelangelo Buonarotti: debuut en o.a. de Pièta (Sint Pieter) 15de eeuw - Het laatste oordeel (Sixtijnse kapel), midden 16de eeuw.
*          Caravaggio: Jongen met fruitmand, De kaartspelers (o.a.) 16de eeuwMadonna del Rosario, De opstanding van Lazarus, David met het hoofd van Goliath (o.a.) 17de eeuw.
*          El Greco: De begrafenis van de Hertog van Orgaz (e.v.a.) 16de eeuwGezicht op Toledo, Laocoön (e.v.a.) 17de eeuw.
 *          Francisco Goya: De parasol (1777), de beroemde ets De droom van de rede baart monsters (e.v.a.) 18de eeuw – de serie etsen Los desastros de la guerra, de zogeheten Zwarte schilderijen (e.v.a.) 19de eeuw.
*          David Hockney: A Bigger Splash (1967) (e.v.a.) 20ste eeuw – schilderend in Woldgate, East Yorkshire (2011) (en op heel veel andere plekken, still going strong) 21ste eeuw