donderdag 11 juli 2013

LE CARNET D'ART D'AZUR - 9

Grasse, 24 juni. Kijken en ruiken hoe men parfums maakte en maakt. Vervolgens in Musée Fragonard, gevestigd in een pand in de oude smalle winkelstraat, de onbedoelde want onopgemerkte gruwel bekijken van wat een vogeltje wordt aangedaan op Jean-Honoré Fragonards Jeune fille délivrant un oiseau de sa cage, geschilderd ergens tussen 1770 en 1775.


Pour un instant, had er in de titel achter gemogen, want het meisje houdt het vogeltje aan een lichblauw lintje dat aan zijn pootjes is vastgemaakt. Maar echt gruwelijk of zielig oogt het eigenlijk niet, daarvoor is alles veel te onnatuurlijk, onecht. Een en al erotische toespelerij: de naar het licht gedraaide blik schuin achterwaarts van het meisje, niet naar haar vogeltje maar naar iemand die het zou moeten zien om het zelf te willen zijn, de gebonden vrijheid van dat vogeltje, het vogelsnaveltje al zo dicht bij haar al bijna verticale roosjesrode lipjes, de roosjes zelf, een hele, kennelijk doornloze struik waar ze middenin zit, haar ene ontblote schouder met die fallisch ogende pijpekrul eroverheen, de blos, het rode oortje, haar opgerichte pinkje, de vorm van de lintlus(t)jes waar ze haar duimen doorgestoken heeft, het vasthouden met duim- en wijsvinger van zo’n ander lusje, de plaats van het kooitje met zijn wel erg dichte bespijling…
         Zo vliegt natuurlijk zelfs het tamste losgelaten vogeltje niet, om iemand heen. En ook zó, in die houding, met zulke vleugelvormen vliegt geen enkel klein vogeltje. Zijn soort is onbepaald, het lijkt qua vorm eerder op een sterk verdwergde duif dan op een klein kooivogeltje. Misschien zit daar dan de gruwelijkheid van dit schilderijtje: dat de schilder absoluut geen oog heeft voor de individualiteit van het diertje. (Vergelijk dit eens met de geketende distelvink die Carel Fabritius zo’n honderdtwintig jaar eerder schilderde.) Sowieso, alles wat natuur is, blaadjes, bloemen, menselijk vlees, is op een zeer gekunde wijze romig gemaakt. Niets is er rauw of anders, geen spoortje ondermelk. En de rest van de wereld is hemelsblauw.

         Morgen meer Fragonard in de Villa Fragonard. Nu met een lijnbus naar de Jardins du MIP (Musée international de parfumerie) in Mouans-Sartoux, een kilometer of vijftien ten zuiden van Grasse.